Wsparcie społeczne, zdrowie i zachowania zdrowotne nastoletnich dzieci rodziców pracujących za granicą

Migracja zarobkowa Polaków w XXI wieku stanowi znaczący problem społeczny. W dyskusjach na temat konsekwencji migracji rodzicielskich dla dzieci można wskazać dwa dominujące nurty: pierwszy traktuje tę sytuację jako bliską lub równą patologii ze względu na ryzyko rozpadu rodziny, zaburzenia więzi rodzinnej oraz wystąpienia problemów psychologiczno-pedagogicznych u dzieci; w drugim zakłada się, że skutki wyjazdów zależą od splotu czynników ryzyka i zasobów środowiskowych. Celem przedstawionej pracy była analiza zarówno wskaźników wsparcia społecznego (ze strony rodziny i szkoły), jak też zdrowia, zadowolenia z życia oraz zachowań prozdrowotnych i ryzykownych nastoletnich dzieci rodziców pracujących za granicą. Przeprowadzone w roku szkolnym 2013/2014 badania ankietowe stanowiły część międzynarodowych badań zachowań zdrowotnych dzieci i młodzieży HBSC (Health Behaviour in School-aged Children). Dane dotyczące emigracji zarobkowej rodziców uzyskano od 1 515 uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Wykazano, że 18,1% badanej młodzieży doświadczyło wyjazdu rodziców za granicę w ciągu dwóch lat poprzedzających badanie. Młodzież z tych rodzin spostrzegała mniejsze wsparcie rodzinne, jednak jakość komunikacji w rodzinie nie różniła się od pozostałych nastolatków. W rodzinach używających programów typu SKYPE nie wystąpił efekt niższego poziomu wsparcia rodziny. Wykazano, że spostrzegany poziom wsparcia od nauczycieli był niższy w grupie nastolatków z rodzin migracyjnych, ale poziom wsparcia od innych uczniów w klasie nie różnił się. Młodzież z rodzin migracyjnych była bardziej aktywna fizycznie od swoich rówieśników, ale rzadziej jadła śniadania. Młodzież gimnazjalna z rodzin migracyjnych częściej niż rówieśnicy sięgała po papierosy i marihu anę, częściej też upijała się i podejmowała aktywność seksualną. Nie stwierdzono róż nic pomiędzy analizowanymi grupami młodzieży w zakresie zdrowia i zadowolenia z życia. Badanie wskazało rodzinę jako kluczowe źródło wsparcia dla młodzieży i potwierdziło pozytywną rolę nowoczesnych mediów elektronicznych. Prowadzenie systematycznych badań i wdrażanie na ich podstawie programów promocji zdrowia dzieci i młodzieży z rodzin migracyjnych powinno na stałe zagościć we współczesnej polityce zdrowotnej.

The migration of Poles for economic reasons is a significant social problem in the twenty-first century. In discussions on the consequences of parental migration we can identify two dominant trends: the first treats this situation as close or equal to being pathological due to the risk of family breakdown, attachment disorders and of psychological and pedagogical problems in children; in the second, it is assumed that the effects of migration depend on a combination of risk factors and environmental resources. The aim of this study was to analyse both indicators of social support (from family and school), as well as health, life satisfaction and the health and risky behaviours of teenage children of parents working abroad. Surveys carried out in the school year 2013/2014 were a part of the international study HBSC (Health Behaviour in School-aged Children). Data on parental emigration was obtained from 1.515 pupils of lower and upper secondary schools. It was shown that 18.1% of the young people have experienced their parents migration during the two years preceding the survey. Adolescents from these families perceived less family sup port, but the quality of communication in the family didn’t differ from other teenagers. In families using programs like SKYPE a lower level of family support wasn’t observed. It has been shown that the perceived level of support from teachers was lower in the group of teenagers from migrant families, but the level of support from classmates didn’t differ. Adolescents from migrant families were more physically active than their peers, but less often ate breakfast. Lower secondary school students from migrant families smoked cigarettes and marijuana, got drunk and were sexual active more often than their peers. There were no differences between the analysed groups in terms of health and life satisfaction. The survey indicated the family as a key source of support for youth and confirmed the positive role of modern electronic media. Conducting systematic research and implementation of health promotion programs for children and adolescents from migrant families should be a permanent feature in contemporary health policy.