O macierzyństwie kobiet pełniących zawodową służbę wojskową (na przykładzie Polskich Sił Zbrojnych)

Tło: Od około dwudziestu lat Polki mają możliwość dostępu do służby wojskowej w pełnym wymiarze. Oznacza to, że mogą podobnie jak mężczyźni uczestniczyć w rozwoju kariery postrzeganej w kategoriach awansu na wyższe stanowisko/stopień wojskowy. Z drugiej jednak strony nie ulega wątpliwości, że wojsko pozostaje typowo męską przestrzenią zawodową. Tym samym wymaga od kobiet wykraczania poza tradycyjnie rozumiany podział ról społecznych bądź – w przypadku zamężnych kobiet – umiejętnego ich łączenia. Cel: Celem artykułu jest przybliżenie specyfiki funkcjonowania kobiet na ścieżce wojskowej kariery zawodowej w perspektywie dylematów rodzinno-zawodowych. Szczególna uwaga zostanie zogniskowana wokół kategorii macierzyństwa. Metodyka: Niniejszy artykuł ma charakter przeglądowego. Autorka przywołuje dostępne w literaturze przedmiotu wyniki badań poświęconych tematyce kobiet w przestrzeni militarnej, w tym badania własne. Z uwagi na niewielką ich liczbę, w ramach uzupełnienia dokonuje też analizy tekstów internetowych – ściślej wywiadów prasowych z żołnierkami. Wnioski: Charakter trudności na linii służba wojskowa-rodzina, wskazuje na potrzebę regularnego monitorowania partycypacji kobiet w przestrzeni militarnej. Przytoczone badania wskazują, że proces równoważenia roli macierzyńskiej z rolą zawodową żołnierki jest złożony i zależy zarówno od czynników pozazawodowych (relacji z mężem, w tym podziału ról w rodzinie), jak i organizacyjnych. Te drugie wynikają ze specyfiki służby (wymogu mobilności i dyspozycyjności) oraz postaw przełożonych. Okazuje się, że dla części kobiet macierzyństwo staje się obiektem wykluczenia i stereotypizacji ze strony żołnierzy. Brakuje też instytucjonalnych (przynależnych wojsku) form opieki nad dziećmi. W wybranych przypadkach macierzyństwo samo w sobie uruchamia proces samowykluczania się z kariery na rzecz spełnienia się w roli matki.  

Background: For about twenty years, Polish women have been able to access military service full-time. It means that they can, like men, participate in career development perceived in terms of promotion to a higher military position/rank. On the other hand, there is no doubt that the military remains a typically male professional space. Thus, it requires women to go beyond the traditionally understood division of social roles or - in the case of married women - to combine them skillfully. Objectives: The article aims to present the specificity of the functioning of women on the path of a professional military career from the perspective of family and professional dilemmas. Particular attention will be paid to the category of motherhood. Methodology: This article is an overview. The author mentions the research results on women in the military space available in the literature, including her research. Due to the small amount of research, as a supplement, the author also analyzes Internet sources - more specifically, press interviews with female soldiers. Conclusions: The nature of the difficulties between military service and family indicates the need for regular monitoring of women's participation in the military space. The cited studies indicate that balancing the maternal role with the professional role of a soldier is complex and depends both on non-professional factors (relations with the husband, including the divisions of roles in the family) and organizational ones. The latter results from the specificity of the service (the requirement of mobility and availability) and the attitudes of superiors. For some women, it turns out that motherhood becomes an object of exclusion and stereotyping on the part of soldiers. There is also a lack of institutional (belonging to the military) forms of childcare. In selected cases, motherhood itself triggers the process of self-exclusion from the career in favor of fulfilling the role of a mother.