Edukacja wobec blokad systemu kulturowego

Eksperci z Komitetu ds. Prognozy Polskiej Akademii Nauk (M. Kleiber, J. Kleer i inni) stwierdzili, że dalszy rozwój Polski, a także zmniejszenie zacofania cywilizacyjnego kraju w porównaniu z rozwiniętymi krajami zachodnimi, zależą od tego, czy Polska może pokonać bariery występujące w jej systemie kulturowym, które nagromadziły się z biegiem lat. Nowoczesny i spójny system edukacyjny jest warunkiem wstępnym takiej zmiany kulturowej. Autor uważa, że dalszy rozwój Polski zależy od fundamentalnego przeglądu systemu edukacyjnego, stanowiącego problem o najwyższym stopniu trudności (aporeme). Dzieje się tak dlatego, że aktualny system edukacji jest niespójny, przednowoczesny i nękany przez wiele patologii. Potrzebna jest ogólnie przyjęta zmiana modelu myślenia o edukacji – zmiana paradygmatu – któremu powinno towarzyszyć tworzenie instytucji strategicznej na najwyższym szczeblu. Instytucji, która konsekwentnie wdrażałaby wieloletni program zmian w systemie edukacji. Autor przytacza dwa przykłady tak udanej zmiany powiązanej: w Korei Południowej i Rosji. W Korei Południowej trwa długotrwały proces stopniowych zmian edukacyjnych, który pojawił się poprzez opór przeciwko tradycji kolonialnej i dyktaturze wojskowej. W Rosji, w czasie rządów Gorbaczowa, nagle pojawiła się propozycja kompleksowej zmiany wychowawczej, wynikającej z pracy wybitnych intelektualistów. Działania stanowiły reakcję i odwrócenie autorytarnych, centralizacyjnych rozwiązań, które były stosowane przez lata. Zamienione zostały one na zachodnie, sprawdzone rozwiązania. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku polscy pedagodzy wysunęli także nowoczesne i postępowe propozycje zmiany podstaw systemu edukacyjnego (L. Witkowski). Jednak propozycje te nie zostały zrozumiane, a tym bardziej wdrożone przez całe dziesięciolecia (z powodu wojny i komunizmu). Autor zastanawia się, czy możliwe jest jednoczesne zaprojektowanie systemowej zmiany edukacyjnej i wdrożenie jej przez politycznie niezależny i strategiczny organ wykonawczy.

Experts in the Prognostic Committee of the Polish Academy of Sciences (M. Kleiber, J. Kleer and others) have found that Poland’s further development, as well as reducing the country’s civilizational backwardness compared with the developed Western countries, depend on whether Poland can overcome the barriers in its cultural system which have accumulated for many years. A modern and coherent educational system is a prerequisite for such a cultural change. The author believes that this dependence of Poland’s further development on a fundamental overhaul of the educational system is a problem of the highest degree of difficulty (an aporeme). This is because the current educational system is incoherent, pre – modern and beset by a number of pathologies. What is needed is a generally accepted change of the model of thinking about education – a paradigm change – that needs to be coupled with setting up a strategic institution at the highest state level which would consistently implement a long-term programme of changes in the educational system. The author cites two examples of such a successfully coupled change: in South Korea and in Russia. In South Korea, there has been a long process of progressive educational change which has emerged through resistance against the colonial tradition and military dictatorship. In Russia under Gorbachev, a proposal for a comprehensive educational change emerged suddenly, resulting from the work of outstanding intellectuals, as reactance to and inversion of the authoritarian and centralist solutions that had been applied for many years before, and using the familiar Western solutions. After Poland had regained independence in 1918, Polish educationalists also put forward modern and progressive proposals for changing the fundamentals of the educational system (L. Witkowski). However, these proposals were not understood, let alone implemented, for many decades that followed (due to war and communism). The author poses the question whether it is possible simultaneously to design systemic educational change and have it implemented by a politically independent and strategic executive body.