Dłużnik jako podmiot przestępstwa utrudniania dochodzenia roszczeń

Przestępstwa określone w art. 300 § 1–3 k.k. należą do kategorii przestępstw indywidualnych. Ich sprawcą może być tylko dłużnik. Uregulowania zawarte w przepisie art. 300 k.k. odnoszą się do sytuacji, w której dochodzi do uszczerbku w interesach wierzyciela, co oznacza konieczność istnienia zobowiązania, a w takim przypadku musi również istnieć jego druga strona, tj. dłużnik. Przestępstwo określone w art. 300 § 3 k.k. także należy zaliczyć do kategorii indywidualnych przestępstw dłużniczych. Konstrukcja jego znamion sprawia jednak, odmiennie niż w przypadku przestępstw określonych w art. 300 § 1–2 k.k., że jego sprawcą może być jedynie dłużnik mający wielu wierzycieli. Przestępstwa określone w art. 300 k.k. mogą być popełnione przez trzy zasadnicze typy sprawców, a mianowicie: dłużnika właściwego, współdłużnika lub gwaranta, czyli osobę współodpowiedzialną, jak również przez osoby, o których mowa w art. 308 k.k., tj. np. osoby faktycznie zastępujące dłużnika. Co prawda sama ustawa wprost nie posługuje się pojęciem „dłużnik” na określenie podmiotu czynu zabronionego, jednakże skoro do istoty tych przestępstw należy działanie na szkodę „swojego wierzyciela”, narzuca się konkluzja, że sprawcą może być jedynie dłużnik. W literaturze pojawiły się kontrowersje co do określenia podmiotu omawianego przestępstwa. Niektórzy badacze tematu twierdzą, że zarówno dłużnik, jak i wierzyciel muszą być przedsiębiorcami na gruncie przestępstw przeciwko wierzycielom. Zdaniem autorki trafnym wydaje się przyjęcie szerokiego rozumienia pojęcia dłużnika jako podmiotu przestępstw opisanych w art. 300 k.k.

Crimes specified in Article 300 § 1–3 of the Criminal Code belong to the category of individual crimes. Only a debtor can be their perpetrator. The regulations of Article 300 of the CC refer to the situation in which there is detriment to the creditor’s interest, which means there must be a covenant; thus, there must be the other party, i.e. a debtor. The crime specified in article 300 § 3 of the CC should also be included in the category of individual debt crimes. However, the construction of its features causes that, unlike in crimes specified in Article 300 § 1–2 of the CC, its perpetrator can be only a debtor who owes money to many creditors. The crimes specified in Article 300 of the CC can be committed by three basic types of perpetrators, i.e. an Dłużnik jako podmiot przestępstwa utrudniania dochodzenia roszczeń – 97 – 1/2015 I US NOVUM actual debtor, a co-debtor or a guarantor, i.e. a co-liable person, as well as persons specified in Article 303 of the CC, that is e.g. persons actually representing a debtor. To tell the truth, the Act does not use the term ‘debtor’ directly to specify the perpetrator of a tortious act but as the activities to the detriment of “one’s creditor” are the essence of these crimes, there is an obvious conclusion that the perpetrator must only be a debtor. Controversies over the definition of the perpetrator of the discussed crime have arisen in literature. Some researchers state that both a debtor and a creditor must be entrepreneurs based on the crimes against creditors. In the author’s opinion, it seems reasonable to understand the concept of a debtor as a perpetrator of crimes specified in article 300 of the CC.