O sześciu rzekomych redakcjach Mistrza i Małgorzaty w kontekście polskich przekładów

Powyższe studium powstało jako owoc długich, przeprowadzonych w latach 2017-2020, badań archiwalnych nad rękopisami i maszynopisami Mistrza i Małgorzaty, przechowywanymi w dwóch moskiewskich archiwach pisarza. Autor tekstu formuje wniosek, iż nie wszystkie polskie przekłady opierają się na najbardziej kanonicznej wersji oryginału, niektóre z nich nie podają źródła oryginalnej rosyjskiej podstawy tekstu, a dwa tłumaczenia – najstarsze Ireny Lewandowskiej i Witolda Dąbrowskiego oraz najmłodsze Jana Cichockiego – wprowadzają wręcz czytelnika w błąd co do źródła, głównie zresztą dla celów komercyjnych. Celem nadrzędnym powyższego artykułu jest jednak częściowy choćby opis pasjonujących przygód tekstu Bułhakowa, zakończony konkluzją, iż Autor nie zdążył niestety stworzyć wersji kanonicznej swego arcydzieła. To zaś pozwala niestety niektórym tłumaczom i krytykom formułować karkołomne i często nie mające absolutnie niczego wspólnego z rzeczywistością tekstologiczne hipotezy co do Mistrza i Małgorzaty.

Данное исследование было создано в результате длительных, проведенных в 2017-2020 годах, архивных исследований рукописей и машинописных текстов Мастера и Маргариты, хранящихся в двух московских архивах писателя. Автор текста приходит к выводу, что не все польские переводы основаны на наиболее канонической версии оригинала, в некоторых из них не указывается источник исходной русской основы текста, а два перевода – первый, выполненный Ирэной Левандовской и Витольдом Домбровским, и последний, автоства Яна Цихоцкого – даже вводят читателя в заблуждение относительно источника, в основном в коммерческих целях. Однако, основной целью данной статьи является частичное описание увлекательных приключений булгаковского текста, заканчивающееся выводом о том, что Автору не удалось создать каноническую версию своего шедевра. Это, к сожалению, позволяет некоторым переводчикам и критикам формулировать фантастические текстологические гипотезы о Мастере и Маргарите, не имеющие никакого отношения к действительности.

The above study was created as a result of long, conducted in 2017-2020, archival research on the manuscripts and typescripts of the Master and Margarita, kept in the writer’s two Moscow archives. The author of the text concludes that not all Polish translations are based on the most canonical version of the original, some of them do not provide the source of the original Russian basis of the text, and two translations – the oldest by Irena Lewandowska and Witold Dąbrowski and the youngest by Jan Cichocki – even mislead the reader what to the source, mainly for commercial purposes. The main goal of the above article is, however, a partial description of the fascinating adventures of Bulgakov’s text, ending with the conclusion that the Author did not manage to create a canonical version of his masterpiece. This, unfortunately, allows some translators and critics to formulate fantastic textological hypotheses about the Master and Margarita, having absolutely nothing to do with reality.